Հարու տալ — պոզահարել

Շահի — մանրադրամ

Խաշու — ջրալի կերակուր լոբով, մսով, ձավարով և այլն

Խուրջին — ուսին կամ գրաստի վրա դնելու, բրդից գործված երկաչքանի տոպրակ

Փառաշ (ֆարրաշ) — արքունիքի ստորին պաշտոնյա

 

 

թեպետ-թեկուզ

կթոց-զանբյուղ

կայտառ-ուրախ

դատաստան-պատիժ

համրանա-լուռ

գանգատ -բողոքվել

ողորմություն-խնթրել

շնորհալի-տաղանդավոր

երևելի-աչքի ընկնող

արատավորվել-եկեղտոտվել

անշուք-տեսքչունեցող

զուրկ-Զրկված

թշվառ-խեղճ

ամանաթ-պահ տված ապրանք

շռայլ-առատ

ջոկ-ջոկ-մեկ-մեկ

դորշմ-կնիք

ուրացող-դավաճան

 

 

Ուշադի՛ր կարդա և կատարի՛ր առաջադրանքները։

Առաջին հայացքից ուղտը տարօրինակ ու ծիծաղելի է թվում։ Նա սառը, անտարբեր, աղմկարար է։ Ուղտին նաև անապատի նավ են անվանում։ Այս դիմացկուն կենդանին լավ հարմարվել է անապատային կյանքին։ Նրա ոտքերին հաստ կոշտուկներ կան, և արևից շիկացած ավազից ուղտը չի տառապում։ Երկար ու խիտ բուրդը օգնում է դիմանալու ցերեկվա շոգին ու գիշերվա ցրտին։ Ուղտերը շատ յուրօրինակ շուրթեր ունեն, դրանք օգնում են նրան հեշտ արածել: Ուղտը կարող է ուտել ամեն-ամեն ինչ, անգամ շատ կոշտ փշեր, և նրա շուրթերը ոչ մի դեպքում չեն վնասվում: Ուղտի բարձրությունը երկու, երկարությունը՝ երեք մետր է։ Կշռում է մինչև հինգ հարյուր կիլոգրամ։

Գիտե՞ք, որ ուղտի միջազգային անվանումն առաջացել է արաբերեն «գեղեցկություն» բառից: Կան մարդիկ, ովքեր կարծում են, որ ուղտն, իրոք, չափազանց գեղեցիկ կենդանի է:

Ուղտերը կարող են երկար ժամանակ ջուր չխմել, իսկ խմելիս էլ միանգամից երկու հարյուր լիտր ջուր խմել: Թեև շատերին թվում է, թե ուղտն իր սապատներում ջուր է հավաքում, բայց իրականում այնտեղ ճարպեր են կուտակված, որի օգնությամբ ուղտը կարգավորում է իր մարմնի ջերմաստիճանը չափազանց շոգ ու ցուրտ եղանակին:

Նրանք կարող են փակել իրենց քթանցքները՝ պաշտպանելով քամուց ու ավազից, երբ կամենան:

Եթե ուղտը որոշի պառկել քնելու կամ պարզապես հանգստանալու, նրան ոչ մի կերպ հնարավոր չի լինի տեղից հանել, դա վեր է ցանկացած մարդու ուժերից: Ուղտը տեղից չի շարժվի, մինչև ինքը չկամենա դա անել:

Ուղտերը յուրաքանչյուր ոտքով կարող են հարվածել միանգամից չորս տարբեր ուղղությամբ: Նրանց մորթին անդրադարձնում է արևի ճառագայթները և պաշտպանում է նրանց անապատի տապից:

Եվ վերջապես ուղտերի ամենաինքնատիպ առանձնահատկության մասին: Եթե փորձեք ձեռք առնել ուղտին ու կամ «հոգու հետ խաղալ», բառացիորեն ձեր մաշկի վրա կզգաք ուղտի բարկությունը. նա այնպիսի տհաճ հոտով մածուցիկ նյութ կթքի ձեզ վրա, որ ոչ մի դեպքում չեք կարողանա մոռանալ: Այնպես որ, պարզապես խուսափեք նրանց բարկացնելուց:

1. Պատասխանեիր հարցերին՝

Ո՞ր բառից է առաջացել ուղտի միջազգային անվանումը։-Ուղտի միջազգային անվանումը առաջացել է արաբերեն «գեղեցկություն» բառից.

Ինչո՞վ է սնվում ուղտը։-Ուղտը կարող է ուտել  ամեն ամեն ինչ։

Ինչպիսի՞ն են ուղտի չափերը։-Ուղտի բարձրությունը երկու մետր է, իսկ երկարությունը երեք մետր է։

Ինչպե՞ս է ուղտը կարգավորում իր մարմնի ջերմաստիճանը։-նրա ճարպերի օգնությամբ

2. Տեքստից օգտվելով ավարտի՛ր նախադասությունները։

Ուղտը կարող է մի քանի օր ոչինչ չուտել, որովհետև  ճարպերը հավաքված է  սապատներում.

Ուղտը տեղից չի շարժվի, մինչև  չկամենա։

3. Գտի՛ր ճիշտ վերջաբանը և գրի՛ր առածները։

Ուղտը ձագ ծնեց՝ աննկատ անցավ, հավը ձու ածեց՝ աշխարհն իմացավ։

Ուղտը մոտիկ է արածում, բայց հեռուն է տեսնում։

4. Տեքստից դո՛ւրս գրիր ուղտերի մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։

Գիտե՞ք, որ ուղտի միջազգային անվանումն առաջացել է արաբերեն «գեղեցկություն» բառից: Կան մարդիկ, ովքեր կարծում են, որ ուղտն, իրոք, չափազանց գեղեցիկ կենդանի է:

Նրանք կարող են փակել իրենց քթանցքները՝ պաշտպանելով քամուց ու ավազից, երբ կամենան:

5. Տրված բառերից առաջ հատկանիշ ցույց տվող բառեր գրի՛ր։

փափուկ բուրդ

ջղային  կենդանի

ծանր  ուղտ

հիանալի  եղանակ

6․ Լրացրու բաց թողած տառերը՝ առա-ին, կես-ր, բար-րություն, վեր-լակ, հոր-ղբայր, դաս-նկեր, տար-րինակ, ան-գուտ

1. Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:

համբավ-լուր

անհամար-շատ

1. Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:

1. Հնարագիտություն, թագավոր, կտավ, հարցմունք, կախարդական, անմահական, գլուխ, արհեստասերբառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր, բարդ ածանցավոր):

Հնարագիտություն-Հնար+ա+գիտ+ություն=բարդ  ածանցավոր

թագավոր-թագ+ավոր=ածանցավոր

կտավ-պարզ

հարցմունք-հարց+մունք=բարդ

կախարդական-կախարդ+ական=ածանցավոր

անմահական-ան+մահ+ական=ածանցավոր

գլուխ-պարզ

արհեստասեր-արհեստ+ա+սեր= բարդ

1. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5  անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ: Պատմվածքից փորձիր գտնել և դուրս գրել հատուկ գոյականը:
2. անձ ցույց տվող-գիտնական նազիր-վեզիրները  Վարպե՛տ  եղբայր  իշխաններ։

իր ցույց տվող-սխտոր  գավազան   հավ  գլխարկ ոսկի։

1. Բնութագրի՛ր դերվիշին, ջուլհակին:

դերվիշը-հնարագետ  խորամանկ  ագահ

ջուլհակը-բարի խելացի  խորամանկ և  աշխատասեր։

1. Ի՞նչ սովորեցրեց  քեզ պատմվածքը:  Բանավոր ներկայացրո՛ւ:

որ պետք է  խելացի. և  հնարամիտ լինել։

 

 

 

 

1. Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:

տարօրինակ-արտասովոր

ջուլհակը-կտավագործ

ճախարակով-Լիսեռնիկ

հանճար-գիտակ  խելացի

1. Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:

ծպտված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը-թագավորը  կերպարանափոխված  շրջում էր քաղաքում։

Եթե ինձ ճանաչեցիր՝ չլինի թե երևցնես այդ բանը, թող մեր մեջը մնա-թագավորը չի ուզում որ ջուհլակը գաղտնիքը  տարածի։

 

 

1. Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:

լուռ ու մունջ-սուս ու փուս:

Դատարկ-Փուչ

երկյուղի-Վախ

միմյանց-Իրար

սաստկացավ-ուժեղանալ

փարատելու-մեղմել

1. Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:

տեսնե ի՞նչ բան է, ի՞նչ է դերվիշի ուզածը, ինչո՞ւ է ժողովրդին սարսափի մեջ գցել-ժողովուրդը  ուզում են իմանան  իչու՞ է դերվիշը   շրջան գծել ու նստել  մեջը։

լուն ուղտ շինելով-չնչին բանը  մեծացնել։

ժանտախտով պիտի դատարկես մեր երկիրը-ժողովուրդը  վախենում էին  որ հիվանդություն կտարածի։

ունքը շինելու տեղ, աչքն էլ հանեցին-մի փոքր բան շինելու համար ավելի մեծ վնաս տվեցին։

 

1. Հնարագիտություն, թագավոր, կտավ, հարցմունք, կախարդական, անմահական, գլուխ, արհեստասեր բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր, բարդ ածանցավոր):

Հնարագիտություն-Հնար+ա+գիտ+ություն=բարդ  ածանցավոր

թագավոր-թագ+ա+վոր=ածանցավոր

կտավ-պարզ

հարցմունք-հարց+մունք=բարդ

կախարդական-կախարդ+ական=ածանցավոր

անմահական-ան+մահ+ական=ածանցավոր

գլուխ-պարզ

արհեստասեր-արհեստ+ա+սեր= բարդ

1. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5  անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ: Պատմվածքից փորձիր գտնել և դուրս գրել հատուկ գոյականը:

անձ ցույց տվող-դերվիշ , մարդ , ժողովուրդ , գիտնական , թագավոր։

իր ցույց տվող -թալիսման , երես , շրջան , հրապարակ , հագուստ

հատուկ գոյական-Շահ-Աբասի

1. Բնութագրի՛ր դերվիշին, ջուլհակին:

?

1. Ի՞նչ սովորեցրեց  քեզ պատմվածքը:  Բանավոր ներկայացրո՛ւ:

?

Գրի՛ր վարժությունները։

1. Զննի՛ր տրված բառաշարքերը և փորձի՛ր պարզել, թե նշված թվականներից որո՞նք կից (միասին) գրություն ունեն, և որո՞նք՝ հարադիր (առանձին):

Ա. Տասնյոթ, քսաներեք, երեսունմեկ, քառասունվեց, հիսունչորս, վաթսունինը, յոթանասունհինգ, ութսուներկու, իննսունինը:- կից (միասին)

Բ. Հարյուր մեկ, երկու հարյուր քսանվեց, հինգ հազար վեց հարյուր երեսունյոթ, չորս միլիարդ ինը միլիոն յոթ հարյուր հազար վեց հարյուր յոթանասունյոթ և այլն:-հարադիր (առանձին)

2․ Տրված թվականները գրի՛ր բառերով:

65-վաթսունհինգ

48-քառասունութ

107-Հարյուր  յոթ

93-իննսուներեք

6087-վեց հազար  ութսունյոթ

4321-չորս հազար  երեք Հարյուր  քսանմեկ

786-յոթ Հարյուր ութսունվեց

3. Պարզի՛ր, թե ինչպե՞ս է գրվում ինը:

— Ինն անգամ վաթսո՞ւն,- կրկնեց նա:

Ինը տարի է՝ ընկերություն ենք անում:

Ինը քսանից տասնմեկով է փոքր:

Երկուսին գումարած ութ՝ ինը կլինի՞:

Ինն ես ասում, բայց երկուսին գումարած ութ՝ տասը կլինի:

Ինն ինչի՞ց է մեծ:

Իննսուն տարի՞ է տևել այդ պատերազմը, թե՞ հարյուր:

Տատս իննսունմեկ տարեկան է:

4. Գրի՛ր, թե ինչ պարզեցիր իննի գրության մասին։

Այն  դեպքում երբ  իննից հետո  հաջորդ բառը  սկսվում է բաղաձայնով  գրվում է  մեկ  ն  իսկ այն դեպքում  երբ հաջորդ բառը  սկսվում է ձայնավորով  գրվում է երկու ն։

Արմենն ու  Արեգը  շատ լավ ընկերներ էին։  Նրանք  ապրում  էին  գյուղում  և     միշտ օգնության են եկել միմյանց երբ որ  դժվար պահեր  են լինում ։  Նրանք  միասին խաղում էին  սովորում էին և  մի  օր   հենց որ  Արմենին  շատ էր պետք  Արեգի  ձին, որ  գնար   քաղաք    Արեգը  չտվեց  ձին  Արմենին , որովհետև  նա էլ   էր  գնում  քաղաք  սովորելու  և նա  ուշանում էր։   Այդ օրվա  գիշերը  Արմենը  գողացավ  Արեգի ձին ,  սակայն վաղ  առավոտյան  նրա  խիղճը  տանջում է   և նա  ուզում է  վերադարձնի  ձին։  Բայց  Արեգը առավոտյան արթնացավ և տեսնելով որ ձին չկա ամբողջ գյուղին հայտարարեց,   որ Արմենը  գողացել է իր ձին և պետք է  պատժել  նրան։ Արմենը անընդհատ կրկնում էր որ ինքը առավոտյան պատրաստվում էր վերադարձնել  սակայն ոչ ոք  նրան չէր լսում։ Երբ գյուղապետը  ասաց. որ  պետք է  Արմենին  խիստ  պատժել   և  հայտնեն  ոստիկանությանը   հանկարծ  Արեգը  իրեն վատ ըզգաց  և  ասեց որ նա ներում է Արմենին։ Հետո  Արեգը  մոտեցավ Արմենին  և  ասաց որ հավատում է նրան  և  առավոտյան խոստացավ միասին  ձիով գնալ քաղաք։

• Ի՞նչ է խիղճը, ինչի՞ համար է խիղճը :

խիղճը դա  մարդու  ներքին հոգին է դա  մարդու  վերաբերմուքն է մարդկանց  հենտ։

• Քննարկի՛ր ծնողներիդ հետ, ձայնագրի՛ր կամ տեսագրի՛ր  ձեր ընտանեկան քննարկումը, տեղադրի՛ր բլոգումդ :

մայրիկս ասեց որ խիղճը -դա  եթե  մարդը  չար է ուրմը նա չունի խիղճ  իսկ եթե մարդը  բարի է  նա խիղճ ունի։

իսկ տատիկս ասումէ որ  խիղճը — որ  խիղճը  դա հենց բարիությունն է։

իսկ ես ասում եմ որ  խիղճը  դա  մարդու  ներքին հոգին է դա  մարդու  վերաբերմուքն է մարդկանց  հենտ։