• Եթե դեռ չես գրել, ապա գրի՛ր Չարենցի տուն-թնգարանի մասին քո տպավորությունները և հրապարակի՛ր բլոգումդ առանձին վերնագրով:

Դիտել գրառումը

• Կարդա՛ Ղազարոս Աղայանի «Հնարագետ ջուլհակը» ավանդությունը:
• Ի՞նչ է ավանդությունը, բե՛ր օրինակներ:

Նախնիներից եկած սովորություներ որոնք դարցել են ավանդություններ։

• Ըստ քեզ խելացի՞ էր արդյոք թագավորը, եթե այո, ապա ինչպե՞ս կբացատրես:

Իմ կարցիքով Թագավորրը խելացի էր որովհետև նկատել էր ջուլհակի հնարագիտությունը ։

• Ինչպե՞ս էր վերաբերվում թագավորը դերվիշին և դերվիշի արարքին:

Նա ուղարկել էր նրա գիտնականներին որ իմանա թե ինչ է ուզում նա։

• Ինչպե՞ս էին վերաբերվում գիտնականները դերվիշին:

Գիտնակաները գնումեն դերվիշի մոտ և ասում են որ նրանք գիտեն թե ինչու է նա գծել շրջան։ Իսկ հետո նրանք խնդրում են նրանից որ խնաի իրենց և ժողովրդին։

Ինչպե՞ս էր վերաբերվում ջուլհակը դերվիշին:

• Ինչպե՞ս կվարվեիր դու դերվիշի հետ:
• Լրացրու՛ մարտ ամսվա հարցաթերթիկը:

1․ Ե՞րբ է լույսը բեկվում:

Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսի մեջ անցնելու ժամանակ լույսը բեկվում է. անկման կետում լույսի ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը: Օրինակ, երբ լույսի ճառագայթը օդից անցնում է ջրի մեջ, ջրի մակերևույթի վրա՝ անկման կետում, փոխում է իր ուղղությունը` բեկվում է։

2․ Ո՞ր դեպքում է լույսի բեկման անկյունը

ա) փոքր է լինում անկման անկյունից

Լույսն օդից ջրի կամ ապակու մեջ անցնելիս ճառագայթի բեկման անկյունը փոքր է անկման անկյունից։

բ) մեծ է լինում անկման անկյունից

Հակառակ անցման դեպքում, երբ լույսը խիտ միջավայրից անցնում է նոսր միջավայր, բեկման անկյունը մեծ է լինում անկման անկյունից։

3․ Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ: 

Լույսի զուգահեռ ճառագայթները, անցնելով հավաքող ոսպնյակի միջով, հատվում են մի կետում (կիզակետում)։

1․ Ի՞նչով է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:

Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսի մեջ անցնելու ժամանակ լույսը բեկվում է և անկման կետում լույսի ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը։ Իսկ անդրադարձման ժամանակ մարմինները լույսի աղբյուրներից իրենց վրա ընկած լույսն անդրադարձնում են:

2․ Ո՞ր դեպքում է օդը դառնում անհամասեռ միջավայր:

Լույսն ուղղագիծ է տարածվում միայն համասեռ միջավայրում: Երբ օդը տաքանում է անհավասարաչափ, այն դառնում է անհամասեռ միջավայր:

3․ Ի՞նչպիսի մարմիներ են ոսպնյակները:

Ոսպնյակները կոր մակերևույթ ունեցող թափանցիկ մարմիններ են:

4․ Ոսպնյակները քա՞նի տեսակներ են լինում:

Դրանք լինում են հավաքող և ցրող: Հավաքող (ուռուցիկ) ոսպնյակների միջին մասը ավելի հաստ է, քան եզրային մասերը։ Ցրող (գոգավոր) ոսպնյակներինը հակառակն է՝ եզրերը հաստ են, իսկ միջին մասը` բարակ։

5․ Բերեք մեկ օրինակ լույսի բեկման պատճառով առաջացած երևույթից:

Ջրամբարի խորությունը մեզ ավելի փոքր է թվում, քան իրականում է։

Չարենցի թանգարանում մեզ ցույց տվեցին նրա նկարները մեծ մասում չարենցը նկարների մեջ գլխարկով էր որովհետև Չարենցը քճահասակ էր և Չարենցը դրա համար գլխարկ էր կրում։ ԵՎ այնտեղ նրա բանաստեխծություներն կայն ու միքանիսը վնասվել էին։ Իսկ Չարենցի տանը մենք տեսնում ինք որ  այնտեղ  ճապոնական իրեր կան և այդեղիցել մեք հասկացանք որ Չարենցը սիրում էր  իրեր որոնք Ճապոնյաին էր նման։ Բացի այդ իրերից այնտեղ Չարենցի ճամփորդական ճամպրուկներ և  նրա աշխատանքաին սենիակը և  մի սենիակ որտեղ գտնվում էր մի դաշնամուր։

 

1. Ե՞րբ է լույսը բեկվում: Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:

Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսի մեջ անցնելու
ժամանակ լույսը բեկվում է. անկման կետում լույսի
ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը։ Օրինակ, երբ
լույսի ճառագայթը օդից անցնում է ջրի մեջ, ջրի մակերևույթի վրա՝ անկման կետում, փոխում է իր ուղղությունը բեկում է:

Տարբերությունը այն է, որ լույսի բեկում ցույց է տալիս կոտրած իր իսկ, լույսի անդրադարձումը:

2. Ի՞նչ է ոսպնյակը:

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, ապակե մարմին, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներով:

3. Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:

Fկետը, որում, ոսպնյակում բեկվելուց հետո, հավաքվում են գլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները, եթե ոսպնյակը հավաքող է, կամ ճառագայթների մտովի շարունակությունները, եթե ոսպնյակը ցրող է, կոչվում է ոսպնյակի գլխավոր կիզակետ:

4.Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը։

Ընկնող ճառագայթը և անդրադարձած ճառագայթը հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի հետ կազմում են հավասար անկյուններ

5.Նշի՛ր հայելիների տեսակները

Անդրադարձումը լինում է հայելային, ցրիվ և գոգավոր:

6.Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադարձման անկյուն։

Լույսի ճառագայթը ուղղագիծ է տարածվում միայն համասեռ միջավայրում։ Այն, հասնելով երկու տարբեր միջավայրերի բաժանման սահմանին, փոխում է իր տարածման ուղղությունը՝ ամբողջությամբ կամ մասամբ մնալով նույն միջավայրում։

Պետք է, անտեսելով տասնորդական կոտորակի ստորակետը, կատարել բնական թվերի բաժանում և քանորդում ստորակետ դնել, հենց որ ավարտվի տասնորդական կոտորակի ամբողջ մասի բաժանումը։

Մի տասնորդական կոտորակը մեկ ուրիշ տասնորդական կոտորակի բաժանելու համար պետք է նախ բաժանելիի և բաժանարարի ստորակետները դեպի աջ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի թվանշան որ ստորակետից հետո կա բաժանարարում, ապա կատարել բաժանում բնական թվի։

Առաջադրանքներ

1.Կատարե՛ք բաժանում.
 ա) 8,368 ։ 2=

8 , 368 : 2

8            4 , 184

0 , 3   

     2

     16

     16

     008        

         8

         0      
 դ) 10,5 ։ 7=1, 5

10 , 5 : 7

7          1 , 5

35 

35

00

   
է) 11,223 : 3=

11 , 223 : 3

9

22            3,71

21

013

    3

    0
 բ) 17,024 ։ 4=4 , 256
 ե) 6,25 ։ 125=0 , 05
ը) 374,17 : 31=12,07
 գ) 0,0225 ։ 15=0.0015
 զ) 10,08 ։ 24=0,42

 թ) 13,041 : 23=0.567

2. Կատարե՛ք բաժանում.
 ա) 40,25 ։ 2,3 =17.5
 ե) 35,601 ։ 0,01 =3560 , 1
 թ) 189,1 ։ 0,305 =620
 բ) 4,221 ։ 0,63 =6,7
 գ) 30,303 ։ 33,3 =0.91
 է) 14,924 ։ 0,82 =18,2

3. Լուծե՛ք հավասարումը. 

ա) 3,87x = 7,74 

x=7.74:3.87

x=2

 գ) 0,32x = 0,48 

x=0,48:0,32

x=1,5 

 բ) 8,13x = 24,6339 

x=24,6339:8,13

x=3,03

դ) 7,25x = 9,425

x=9,425:7,25

x=1,3

4. Ուղղանկյան երկարությունը 26,53 դմ է, իսկ մակերեսը 465,8668 դմ2 է։ Գտե՛ք ուղղանկյան լայնությունը։

46586,68:2653=17,56

5. Կատարե՛ք բաժանում.

 ա) 52,3527 ։ 3,27=16 , 01
 դ) (–19,558) ։ (–7,7) =2 , 54
է) (–0,90216) ։ 0,14 = -6,444

բ) (–32,8) ։ (–8,2) = 4

ե) 0,1938 ։ 0,51 = 0,38

ը) (–0,0101) ։(–10,1) = 0,001

գ) 25,52 ։ (–5,5) = -4,64

զ) 2,304 ։ 7,2 = 0,32

1. Լուծե՛ք հավասարումը.

 ա) (–8) ⋅ x = –24

x = -24 : (-8)

x = 3

դ) (–3) ⋅ x + 1 = +22

-3x = 22 – 1

-3x = 21

x = 21 : (-3)

x = -7

բ) (–7) ⋅ x = +42

x = 42 : (-7)

x = -6

ե) (+8) ⋅ x + 1 = +1

8x + 1 = 1

x = 1 – 1

x = 0

գ) (+4) ⋅ x = –72

x = -72 : 4

x= -18

զ) (–6) ⋅ x – 7 = –25
-6x – 7 = -25
-6x = -25 + 7
-6x = -18
x = -18 : (-6)
x = 3

1. Խորանարդի բոլոր կողերի երկարությունների գումարը 132 սմ է։ Գտե՛ք նրա ծավալը։
   132 : 12 = 11
   V = 11 x 11 x 11 = 1331
   Պատ․ 1331սմ³:
2. Լուծե՛ք հավասարումը. 

ա) 8x + 3 = 14
8x = 14 – 3

8x = 11

x = 11 : 8

x = 11/8 = 1.3/8

դ) 3x – 57 = 88
3x = 88 + 57

3x = 145

x = 145 : 3

x = 145/3 = 48.1/3

է) 6 = 11 – x
x = 11 – 6

X = 5

բ) 3x + 7 = 10
3x = 10 – 7

3x = 3

x = 3 : 3

x = 1

ե) 6 + 7x = 16
7x = 16 – 6

7x = 10

x = 10 : 7

x = 10/7 = 1.3/7

ը) 18 = 9x – 13
-9x = -13 – 18
-9x = -31
x = -31 : (-9)
x = 31/9 = 3.4/9 

1. Ասում են, որ այն հարցին, թե ինքը քանի աշակերտ ունի, մեծ փիլիսոփա և մաթեմատիկոս Պյութագորասը պատասխանել է. «Իմ աշակերտների կեսն ուսումնասիրում է մաթեմատիկան, մեկ քառորդը՝ բնությունը, մեկ յոթերորդը ժամանակն անցկացնում է լուռ խորհրդածությունների մեջ, իսկ մնացած մասը 3 օրիորդներ են»։ Քանի՞ աշակերտ ուներ Պյութագորասը։
   1/2 + 1/4 + 1/7 = 25/28
   1 – 25/28 = 3/28
   3 : 3/28 = 3 x 28/3 = 28
   Պատ․ 28 աշակերտ։

• Ո՞ր բառն է ավելորդ, ինչու՞:

1. կորյուն
2. մանուկ
3. հասմիկ
4. երիցուկ-երցուկ  բառը հասարակ  անուն  է ,   իսկ մյուս բառերը  հատուկ  անուններ են։
5. հարություն

1. Ո՞ր բառը պետք է գրվի փոքրատառով:

1. Հայկ
2. Գորիս
3. Հայաստան
4. Հայաստանցի

• Գտի՛ր թե որ բառներն են սխալ գրված:

Բազմաթիվ մարտիկ են հավաքվել դրսում, որպեսզի ուղղետոմս գնեն և ուղղարկեն իրենց իրերը:

մարտիկ  ուղղետոմս  ուղղարկեն

• Գրի՛ր բառեր ճիշտ ուղղագրությամբ և ենթարկիր բառակազմական վերլուծության:

մարտիկ — մարդիկ

մարդիկ — մարդ + իկ

ուղետոմս-ուղի +  ե  +  տոմս

ուղղարկեն — ուղարկեն

ուղարկեն — ուղի + արկ + են

• Որ նախադասություններում է ոսկի բառը գործածվել ուղիղ իմաստով:

1. Ոսկի ձեռքեր ունի վարպետը:
2. Գանձարանի ոսկին անհետացել էր:
3. Ոսկի հասկերը ծփում էին դաշտում:

• Ինչքա՞ն բառ կարող ես «քամել» քարտեզագրել բառից:

• Синий мост через реку Мойку – самый широкий мост в мире. Он был построен в XIX веке по проекту архитектора Гесте. Ширина моста – 97,3 метра. Его название появилось после того как тогда еще деревянную переправу выкрасили в яркий синий цвет. Синий мост – это «мост-невидимка», он органично встроен в пространство Исаакиевской площади и почти не выделяется из нее.
• Метро в Санкт-Петербурге – самое глубокое в мире. Туннели пролегают на глубине 70–80 метров. Самой глубокой станцией в петербургском метрополитене является «Адмиралтейская», ее глубина составляет около 86 метров.
• Санкт-Петербургу 317 лет, но самые древние памятники Санкт-Петербурга – египетские сфинксы на Университетской набережной, их возраст – около 3500 лет. Сфинксы из розового гранита были обнаружены при раскопках в Фивах, на территории заупокойного храма Аменхотепа III. В Петербург сфинксы попали благодаря А.Н. Муравьеву, путешественнику и члену Академии наук, который в 1830 году отправился в паломничество по святым местам и увидел в Александрии привезенных для продажи сфинксов.

• Դիտում ենք ուսուցողական անիմացիոն մուլտֆիլմը:
• Պատրաստվում ենք թանգարանային այցելությանը, քննարկում ենք, նախապատրաստվում:
• Վահան Տերյանի «Գարուն» բանաստեղծությունից դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը, բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

գգվող-շոյել , փաղաքշել

անափ-անեզր

նազով-քմահաճույքով

մրրկում-փոթորկում

կարկաչն-ձայնը , ղողանջը

• Գրավոր շարադրի՛ր թե ինչի մասին է բանաստեղծությունը:

Վահան Տերյանի բանաստեղծությունը գարնան մասին էր և այնտե ասվում է որ գարունը նոր է բացվում և գարունը  շատ վառ գույներով է սկսվում։

• Բանաստեղծությունից դուրս գրիր գոյականները, բայերը:

Գոյականներ-Գարուն, ծաղիկ, երեկո, ծաղիկներ, տագնապ, հուզում, սիրտ, զանգեր, կարկաչ, երգ, ձեռք։

Բայեր-Վառել, ուզում եմ, սիրել, փայփայել, փակվում, մրրկում, լսում, հնչում է, երազում, կանչում է։

• Բառակազմական վերլուծության ենթարկիր հետևյալ բառերը՝

1. ծաղիկ
2. անափ
3. քնքշորեն
4. անտես
5. այնքան

«Գարուն»

Գարունը այնքա՛ն ծաղիկ է վառել,
Գարունը այնպե՛ս պայծառ է կրկին.
— Ուզում եմ մեկին քնքշորեն սիրել,
Ուզում եմ անուշ փայփայել մեկին։
Այնպե՛ս գգվող է երեկոն անափ,
Ծաղիկներն այնպես նազով են փակվում.
— Շուրջըս վառված է մի անուշ տագնապ,
Մի նոր հուզում է սիրտըս մրրկում…
Անտես զանգերի կարկաչն եմ լսում,
Իմ բացված սրտում հնչում է մի երգ.
— Կարծես թե մեկը ինձ է երազում,
Կարծես կանչում է ինձ մի քնքուշ ձեռք…

Դրական տասնորդական կոտորակները բազմապատկելու համար պետք է` 

1) անտեսելով կոտորակների գրառումներում եղած ստորակետները` բազմապատկել ստացված բնական թվերը, 

2) ստացված արտադրյալում աջից ստորակետով առանձնացնել այնքան թվանշան, քանի թվանշան որ կա երկու արտադրիչների կոտորակային մասերում միասին։ 

Օրինակ` 23,5 ⋅ 0,01 = 0,235

Առաջադրանքներ

1.Կատարե՛ք բազմապատկում.

 ա) 3,81 ⋅ 2,12 =381 x 212=8,0772  
 դ) 17,32 ⋅ 816,1= 1732 x 8161=14134,852
 է) 0,1 ⋅ 0,001=0,0001
բ) 16,7 ⋅ 0,29 =167 x 29=4,843
 ե) 1,11 ⋅ 0,32 =111 x 32=0,3552
 ը) 23,5 ⋅ 8,12 =235 x 812=190,820
 գ) 0,132 ⋅ 0,55 =132 x 55=0,07260
 զ) 0,92 ⋅ 10,03 =92 x 1003=9,2276
թ) 17,7 ⋅ 17,7=177 x 177=313,29

2. Կատարե՛ք բազմապատկում. 

ա) 6,251 ⋅ 7=6251 x 7=43,757
 դ) 14,55 ⋅ 0,01=1455 x 1=0,1455
է) 7,86 ⋅ 0,1=786 x 1=0,786
 բ) 0,302 ⋅ 2=302 x 2=0,604
 ե) 0,04 ⋅ 85=4 x 85=3,40
 ը) 12,5 ⋅ 80=125 x 80=1000,0
 գ) 18,11 ⋅ 30=1811 x 30=543,30
 զ) 6,37 ⋅ 0,001=637 x 1=0,0637
 թ) 31,232 ⋅ 25=31232 x 25=7808,000

1. Ճանապարհորդը 4 ժ քայլել է 5,2 կմ/ժ արագությամբ և 3 ժ՝ 4,8 կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ճանապարհ է նա անցել։
   5,2 x 4 = 20,8
   5,2
   4
   20,8
   4,8 x 3 = 14,4
   4,8
   3
   14,4
   20,8 + 14,4 = 35,2
   20,8
   14,4
   35,2
   Պատ․ 35,2կմ։
2. Կատարե՛ք բազմապատկում.

 ա) (6,4 ⋅ 0,5) ⋅ 0,2=0,64
  64

5

320

3,2 x 0,2

32

2

64

գ) (15,2 ⋅ 6) ⋅ 8,7 = 793,44

15,2

6

91,2

912

87

6384

7296

79344

ե) 5 ⋅ 9,8 ⋅ 0,2= 9,8
5.Արտահայտե՛ք կիլոգրամներով. 

ա) 7 կգ 344 գ= 7,344կգ

 գ) 1 կգ 600 գ= 1,6կգ

ե) 10 ց 75 կգ 110 գ= 1075,11կգ

 բ) 13 կգ 45 գ= 13,045կգ

 դ) 4 ց 15 կգ 23 գ= 415,023կգ

 զ) 188 գ=0,188կգ

1. Կատարե՛ք բազմապատկում. 

ա) 7,31 ⋅ 2,06= 15,0586

731

206

4386

1462

150586

դ) 20,02 ⋅ (–11,99) = -240,0398

2002

1199

18018

18018

2002

2002

2400398

է) (–0,72) ⋅ (–0,27) = 0,1944

72

27

504

144

1944

բ) 0,1 ⋅ 4,767 = 0,4767

ե) (–34,8) ⋅ (–0,348) = 12,1104

348

348

2784

1392

1044

121104

ը) (–3,61) ⋅ 9,876= -35,65236
9876
361
9876
59256
29628
3565236

1. Շոգենավն առաջին օրն անցավ ամբողջ ճանապարհի 1/7‐ը, իսկ երկրորդ օրը՝2/7 ‐ը։ Ճանապարհի ո՞ր մասը մնաց անցնելու։
   1/7 + 2/7 =3/7
   7/7 – 3/7 = 4/7
2. Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը` 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը:
   80 x 5 = 400
3. 400 : 2 = 200
4. 200 : 100 = 2ժ
5. 200 : 50 = 4ժ
6. 4 + 2 = 6
7. Պատ․ 6 ժամում։